Vivendas mariñeiras: as casas do pincho (1)

No ano 1942 a Dirección General de Arquitectura do Ministerio de la Gobernación elaborou un Plan Nacional de Mejoramiento de la Vivienda en los Poblados de Pescadores onde se incluía a Carril. Aquel Plan ningunha repercusión práctica tivo, pero si deixou documentación que nos permite falar da vivenda tradicional mariñeira: a casa do pincho.

A casa do pincho é a construcción mariñeira máis antiga do litoral atlántico. Reciben este nome polo gancho de ferro que se colocaba no muro piñón coa misión de pendurar del as redes e poder así reparalas. Noutros casos, en vez de gancho había uns canzorros de pedra cunhas canles nas que se asentaba unha vara no que estender a rede para secar. Algún exemplo deste último caso podemos recordar en Carril.

O Plan mentado ofrécenos dous exemplos deste tipo de vivendas en Carril. A primeira é unha casa estreita con vano de entrada e ventana na parte superior. A planta baixa está ocupada polo comedor, a cociña e a escaleira de acceso á parte superior. Esa planta está ocupada por dous dormitorios. No documento do Plan fálase de que está habitada esta vivenda por un matrimonio con cinco fillos.

Terceira imaxe da vila

O incremento do tráfico marítimo vai cambiar Carril. Fanse precisas novas instalacións para as labores de carga e descarga de buques de cada vez maior porte. No 1866 vanse facer obras que transforman a vila. No plano apreciase claramente cales son. En trama máis oscura aparece a traza urbana histórica, a liña ata onde chegaba o mar. En color máis claro o recheo para as instalacións portuarias. Un espigón de abrigo (o malecón) e unha explanada para acopio de mercadurías trasladan as labores portuarias do norte ao oeste da vila. Sobre parte da vella da dársena faise o acceso ao peirao. Neste momento non están nen a estarda da beiramar, nin o grupo de casas da Mariña, nin o grupo de casas sobre a praia da Ribeira.

Un viaje por Galicia (1929) Vilagarcía/Cortegada 52' 30'' - 53' 20''

A segunda imaxe da vila

A evolución urbana de Carril parte dunha vila pechada en si, levantada na mesma ribeira. Daquela o mar batía nos pés das casas. O pulo comercial transformou aquela vila do século XVI. A primeira infraestructura portuaria foi o hoxe coñecido como "muelle vello" que daba servicio a Aduana. A vila se transforma.

O podemos ver nesta imaxe. Toda a vila está presidida pola presencia da igrexa no alto. É o edificio máis destacado. A beiramar pouco ten que ver co que hoxe coñecemos, aínda así son identificables varios edificios.

Dende o sur, vemos a zona de Portugalete, sen paseo marítimo. As traseiras das casas dan

CARRIL 2011 Encontro de Embarcacións Tradicionais

A primeira imaxe da Vila

No ano 1634, Pedro Teixeira, cartógrafo portugués, fai a "Descripción de España e das costas e portos dos seus reinos", que non é outra cousa que o levantamento dun mapa de toda a costa peninsular española. Foi un encargo do seu Rei, é dicir un exercicio de espionaxe ao modo do século XVII. Arredor de século e medio antes tiñase fundado a Vila do Carril. Aparece polo tanto a primeira imaxe que coñecemos da nosa Vila.

Nesta imaxe en Carril aínda domina a natureza. A trama urbana adaptase á xeografía. Un pequeno cabo sirve de asentamento. É unha vila arrodeada de mar, cun acceso estreito por terra, situada nun extremo dun extenso areal, a praia de Area Longa. Forma un núcelo pechado de casas que protexen as súas rúas dos ventos.

A actividade económica represéntase nos barcos. Uns son pequenos, aparecen varados na praia, e, outro, grande, aparece fondeado frente á vila. A actividade pesqueira queda representada neses barcos pequenos, posiblemente dornas. O tráfico mercantil queda representado no veleiro que ten amarrado o bote na popa. Aínda non se ten construído, nese momento, infraestructura portuaria algunha.